Navigation web, hay còn được biết đến là điều hướng trang web, là một khái niệm quan trọng và cơ bản trong thiết kế và phát triển web, đóng vai trò như bản đồ hướng dẫn người dùng khám phá và tương tác với nội dung trên trang web. Điều hướng web không chỉ đơn thuần là một loạt các liên kết trên trang web của bạn; nó là cơ chế cho phép người dùng dễ dàng tìm thấy thông tin họ cần và điều hướng giữa các trang một cách trực quan. Một hệ thống điều hướng tốt sẽ cải thiện trải nghiệm người dùng, giúp trang web của bạn trở nên dễ sử dụng và thân thiện hơn, đồng thời hỗ trợ SEO bằng cách giúp các công cụ tìm kiếm dễ dàng hiểu cấu trúc của trang web. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá các khía cạnh cơ bản của navigation web, từ các loại điều hướng phổ biến đến các nguyên tắc thiết kế cần thiết để tạo ra một trải nghiệm điều hướng hiệu quả và thu hút người dùng.
Navigation web(điều hướng web) là gì ?
Điều hướng web ám chỉ quy trình duyệt qua một mạng lưới thông tin trên Internet, thường được tổ chức dưới dạng các trang web chứa siêu văn bản hoặc các nội dung đa phương tiện. Công cụ chính cho việc này chính là trình duyệt web, giúp người dùng dễ dàng thực hiện việc này.
Trong lĩnh vực thiết kế web, một trong những mục tiêu chính là tạo ra một giao diện điều hướng dễ sử dụng, tối ưu hóa trải nghiệm người dùng.
Một bố cục điều hướng hiệu quả của website thường bao gồm nhiều phần khác nhau như điều hướng chung cho toàn bộ site, điều hướng phụ cho từng phần cụ thể, điều hướng bổ sung và điều hướng theo ngữ cảnh; những phần này cùng nhau tạo nên một hệ thống điều hướng web đa dạng và phức tạp.
Điều hướng phân cấp cũng rất quan trọng vì đây là cơ chế chính giúp người dùng dễ dàng điều hướng qua các trang web thông qua cấu trúc phân cấp. Điều hướng này thường được xem là cơ bản nhưng đôi khi cần được bổ sung bởi các hệ thống điều hướng khác để cung cấp một trải nghiệm người dùng tốt hơn.
Điều hướng toàn cục của trang web giống như bản đồ tổng quan cho người dùng, giúp họ dễ dàng tìm thấy nội dung cần thiết, trong khi điều hướng cục bộ hỗ trợ người dùng tìm kiếm thông tin trong một khu vực nhất định của trang web. Các phần điều hướng này cùng nhau tạo nên các lớp điều hướng khác nhau, đều hướng đến việc tạo ra một trải nghiệm người dùng mượt mà và hiệu quả khi truy cập trang web.
Menu điều hướng, hay còn gọi là menu trình đơn, là một bộ sưu tập các liên kết được tổ chức theo một trật tự nhất định trong một menu. Menu này thường đặt ở đầu trang, tạo ra một thanh điều hướng giúp người dùng dễ dàng điều hướng qua các phần khác nhau của trang web.
Cấu trúc điều hướng của một trang web là bản đồ mô tả cách các trang con được tổ chức và liên kết với nhau trong site. Đây là khung sườn quyết định cách người dùng di chuyển qua các trang và tiếp cận thông tin. Thông thường, quy trình thiết kế và phát triển web bắt đầu với việc lên kế hoạch cho cấu trúc điều hướng này để đảm bảo trải nghiệm người dùng logic và mạch lạc.
Lịch sử Navigation web
Lịch sử của navigation web bắt đầu từ những ngày đầu của Internet, khi các trang web đầu tiên xuất hiện với mục đích chia sẻ thông tin khoa học và nghiên cứu. Ban đầu, navigation web chủ yếu dựa vào các siêu liên kết văn bản đơn giản, cho phép người dùng nhấp từ trang này sang trang khác thông qua các liên kết dẫn đến các tài liệu hoặc trang web liên quan. Cấu trúc của các trang web đầu tiên khá cơ bản và chủ yếu tập trung vào việc cung cấp thông tin mà không chú trọng nhiều vào trải nghiệm người dùng hoặc thiết kế trực quan.
Khi Internet phát triển và trở nên phổ biến rộng rãi hơn trong những năm 1990, cần thiết phải phát triển các phương pháp điều hướng web mới để giúp người dùng dễ dàng tìm và truy cập thông tin. Điều này dẫn đến sự ra đời của các menu điều hướng, thanh công cụ, và các cấu trúc phân cấp, giúp tổ chức thông tin một cách có hệ thống hơn và tạo điều kiện cho việc duyệt web.
Vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000, với sự xuất hiện của các công cụ tìm kiếm như Google, navigation web chuyển mình một lần nữa. Các công cụ tìm kiếm cho phép người dùng tìm kiếm thông tin trên Internet một cách nhanh chóng và hiệu quả, thay đổi cách người dùng tương tác với web và làm cho việc điều hướng trở nên phụ thuộc nhiều vào kết quả tìm kiếm.
Trong thế kỷ 21, sự phát triển của công nghệ di động và thiết kế web đáp ứng đã làm thay đổi cách thức điều hướng web một lần nữa. Navigation trở nên linh hoạt hơn, với các menu hình bánh hamburger, thanh cuộn dọc, và các phương pháp điều hướng cảm ứng được thiết kế để cải thiện trải nghiệm người dùng trên các thiết bị di động.
Qua từng giai đoạn phát triển, navigation web đã trải qua nhiều thay đổi và cải tiến, phản ánh sự tiến bộ của công nghệ và thay đổi trong cách người dùng tương tác với thông tin trực tuyến. Hiện nay, navigation web không chỉ là về việc di chuyển từ trang này sang trang khác, mà còn về việc tạo ra một trải nghiệm người dùng mượt mà, trực quan và dễ dàng tiếp cận thông tin.
Xem thêm xây dựng cấu trúc website
Các loại Navigation web(điều hướng web)
Trong thiết kế web, điều hướng web được phân loại thành nhiều hình thức khác nhau, mỗi loại phục vụ một mục đích cụ thể và tối ưu hóa trải nghiệm người dùng theo những cách khác nhau:
- Điều hướng ngang (Horizontal Navigation): Đây là hình thức điều hướng phổ biến thường thấy ở phần đầu (header) của hầu hết các trang web. Nó bao gồm một dãy các liên kết hoặc tab được sắp xếp theo chiều ngang, dễ dàng cho người dùng quan sát và chọn lựa.
- Điều hướng dọc (Vertical Navigation): Điều hướng dọc thường được đặt ở bên cạnh trang web, giúp người dùng dễ dàng truy cập các mục khác nhau khi cuộn trang. Loại điều hướng này thích hợp cho các trang web có nhiều nội dung và mục cần được tổ chức rõ ràng.
- Điều hướng hamburger: Đây là kiểu điều hướng được thiết kế cho các thiết bị di động, biểu tượng gồm ba dòng ngang tượng trưng cho menu điều hướng. Khi nhấn vào, menu sẽ mở ra, hiển thị các tùy chọn điều hướng.
- Footer Navigation: Điều hướng ở chân trang (footer) thường chứa các liên kết đến các trang thông tin bổ sung như “Liên hệ”, “Chính sách bảo mật”, và “FAQ”. Loại điều hướng này giúp người dùng tìm thấy thông tin quan trọng mà không cần cuộn lên đầu trang.
- Mega Menu: Đây là một dạng menu lớn hiển thị nhiều lựa chọn thông qua các cột và hàng khi người dùng di chuột qua một mục menu. Mega Menu thích hợp cho các trang web có lượng lớn nội dung cần được phân loại một cách cẩn thận.
- Breadcrumb Navigation: Loại điều hướng này hiển thị quá trình điều hướng của người dùng dưới dạng một chuỗi các trang đã qua, giúp họ dễ dàng quay lại các trang trước đó mà không cần sử dụng nút “Back” trên trình duyệt.
- Điều hướng theo ngữ cảnh (Contextual Navigation): Điều hướng này xuất hiện tùy thuộc vào ngữ cảnh của trang hoặc nội dung mà người dùng đang xem, thường dưới dạng các liên kết liên quan hoặc đề xuất, giúp họ khám phá thêm nội dung có liên quan.
Mỗi loại điều hướng đều có ưu và nhược điểm riêng, và việc lựa chọn loại điều hướng nào cần dựa vào mục tiêu cụ thể của trang web và nhu cầu của người dùng mục tiêu. Sự kết hợp thông minh của các loại điều hướng khác nhau có thể tạo ra trải nghiệm người dùng tốt nhất, giúp họ dễ dàng truy cập và tương tác với nội dung trang web.
Xem thêm seo với menu
Các công cụ điều hướng web
Điều hướng web khác nhau theo kiểu giữa các trang web khác nhau cũng như trong một trang nhất định. Sự sẵn có của các kiểu điều hướng khác nhau cho phép thông tin trong trang web được truyền tải dễ dàng và trực tiếp.
Điều này cũng phân biệt giữa các danh mục và bản thân các trang web để cho biết thông tin quan trọng là gì và cho phép người dùng truy cập vào nhiều thông tin và sự kiện được thảo luận trong trang web.
Trên toàn cầu, các nền văn hóa khác nhau ưa thích một số kiểu nhất định cho điều hướng web, cho phép trải nghiệm thú vị và chức năng hơn khi các kiểu điều hướng mở rộng và khác biệt
- Navigation bar(Thanh điều hướng): Thanh điều hướng hoặc (hệ thống điều hướng) là một phần của trang web hoặc trang trực tuyến nhằm hỗ trợ khách truy cập trong việc di chuyển qua tài liệu trực tuyến.
- Sitemap(Sơ đồ trang web): Sơ đồ trang web (hoặc sơ đồ trang web) là danh sách các trang của một trang web mà trình thu thập thông tin hoặc người dùng có thể truy cập được. Nó có thể là một tài liệu dưới bất kỳ hình thức nào được sử dụng như một công cụ lập kế hoạch cho thiết kế Web, hoặc một trang Web liệt kê các trang trên một trang Web, thường được tổ chức theo kiểu phân cấp.
- Dropdown menu: Trong máy tính với giao diện người dùng đồ họa, menu thả xuống hoặc menu ngang hoặc danh sách thả xuống là phần tử GUI điều khiển giao diện người dùng (“widget” hoặc “control”), tương tự như hộp danh sách, cho phép người dùng để chọn một giá trị từ danh sách.
- Menu Flyout: Trong máy tính với giao diện người dùng đồ họa, menu sẽ bay ra (xuống hoặc sang một bên) khi bạn nhấp hoặc di chuột (di chuột qua) một số phần tử GUI.
- Anchor text: Phần tử anchor được gọi là phần tử neo vì các nhà thiết kế web có thể sử dụng nó để neo một URL vào một số văn bản trên trang web. Khi người dùng xem trang web trong trình duyệt, họ có thể nhấp vào văn bản để kích hoạt liên kết và truy cập trang có URL trong liên kết.
8 thủ thuật thiết kế navigation
Điều làm cho điều hướng thiết kế web khó hoạt động là nó có thể rất linh hoạt. Điều hướng khác nhau về thiết kế thông qua sự hiện diện của một vài trang chính so với kiến trúc nhiều cấp.
Nội dung cũng có thể khác nhau giữa người dùng đã đăng nhập và người dùng đã đăng xuất và hơn thế nữa. Vì điều hướng có rất nhiều khác biệt giữa các trang web, không có nguyên tắc thiết lập hoặc danh sách việc cần làm để tổ chức điều hướng.
Thiết kế điều hướng là sử dụng kiến trúc thông tin tốt và thể hiện mô hình hoặc khái niệm thông tin được sử dụng trong các hoạt động đòi hỏi chi tiết rõ ràng của các hệ thống phức tạp.
Mẹo 1. Xây dựng cấu trúc trang và Navigation Web trước: Trước khi bắt đầu viết nội dung cho trang web, hãy xây dựng cấu trúc trang và Navigation Web trước. Đây không chỉ là một bước quan trọng mà còn là nền tảng giúp đảm bảo trải nghiệm người dùng tốt nhất và hỗ trợ việc tìm kiếm thông tin trên trang web một cách dễ dàng. Bạn có thể sử dụng các công cụ tạo sơ đồ trang web như GlooMaps, Octopus, VisualSitemaps, hoặc Creately để nhanh chóng tạo mô hình cấu trúc và Navigation Web.
Mẹo 2. Tuân theo các tiêu chuẩn Navigation Web: Đơn giản thường mang lại hiệu quả tốt nhất trong Navigation Web. Hãy tuân thủ các tiêu chuẩn thông thường như vị trí Menu và biểu tượng mở rộng Menu để người dùng dễ dàng tìm thấy và sử dụng. Điều này giúp đảm bảo tính nhất quán và tạo sự thoải mái cho người truy cập.
Mẹo 3. Sử dụng từ ngữ dễ hiểu cho người truy cập: Hãy sử dụng từ ngữ thông thường và dễ hiểu để người dùng lần đầu truy cập có thể nắm bắt thông tin một cách nhanh chóng. Việc sử dụng từ ngữ rõ ràng và tránh các thuật ngữ phức tạp giúp đảm bảo mọi người có thể hiểu rõ thông điệp bạn muốn truyền tải.
Mẹo 4. Responsive Menu là điều cần thiết: Khi số người dùng trên thiết bị di động ngày càng tăng, Responsive Menu trở thành yếu tố không thể thiếu. Đảm bảo rằng Menu của bạn có khả năng thích nghi với kích thước màn hình khác nhau, từ máy tính để bàn đến điện thoại di động. Điều này sẽ tạo ra trải nghiệm mượt mà và dễ dàng cho người dùng.
Mẹo 5. Tận dụng Footer Menu: Footer Menu cung cấp một vị trí tốt để đặt các liên kết quan trọng và nội dung có giá trị mà người dùng thường tìm kiếm ở cuối trang web. Điều này giúp tối ưu hóa không gian trống và tạo cơ hội cho người truy cập khám phá thêm nhiều thông tin hữu ích.
Mẹo 6. Sử dụng màu sắc và khoảng trống để tách Menu: Hãy sử dụng màu sắc, font chữ khác biệt và khoảng trống để tạo sự phân biệt rõ ràng giữa Menu và các phần khác trên trang web. Sự tương phản trong màu sắc và khoảng trống giúp người dùng dễ dàng nhận ra vùng Navigation và tập trung vào nó.
Mẹo 7. Hạn chế sử dụng Menu Dropdown: Hãy hạn chế việc sử dụng Menu Dropdown để tránh gây nhầm lẫn hoặc cảm giác mất hướng cho người dùng. Trong trường hợp cần thiết, hãy sử dụng các dấu hiệu nhận biết như biểu tượng mở rộng để người dùng nhận biết Menu Dropdown.
Mẹo 8. Đơn giản hóa cấu trúc Navigation Bar: Giữ cho cấu trúc Navigation Bar đơn giản bằng cách đặt các liên kết quan trọng ở vị trí hàng đầu và giữ các liên kết phụ trong vùng chính. Điều này giúp người dùng tìm kiếm thông tin nhanh chóng và dễ dàng, hạn chế sự rối mắt và cảm giác mất hướng.
Nhớ rằng, việc thiết kế Web Navigation không chỉ dựa vào mặt thị giác mà còn liên quan đến cách người dùng tương tác và tìm kiếm thông tin. Áp dụng những mẹo trên sẽ giúp bạn tạo ra một Web Navigation hấp dẫn, dễ sử dụng và đáp ứng tốt nhu cầu của người truy cập.
Navigation web trong tương lai
Navigation web trong tương lai được dự đoán sẽ tiếp tục trải qua các thay đổi đáng kể, đồng hành với sự phát triển của công nghệ và xu hướng trải nghiệm người dùng. Dưới đây là một số xu hướng có thể xuất hiện trong Navigation Web trong tương lai:
1. Thực tế ảo và Tăng cường (Virtual Reality and Augmented Reality): Công nghệ thực tế ảo (VR) và tăng cường (AR) đang phát triển mạnh mẽ. Trong tương lai, Navigation Web có thể tận dụng VR và AR để tạo ra trải nghiệm độc đáo cho người dùng, cho phép họ tương tác với các liên kết và nội dung bằng cách sử dụng giao diện 3D.
2. Giao diện thoại thông minh (Smartphone Interface): Với sự phổ biến ngày càng tăng của điện thoại thông minh, Navigation Web sẽ phải thích nghi với các giao diện dành riêng cho các thiết bị di động. Các công cụ tìm kiếm và liên kết sẽ được tối ưu hóa cho trải nghiệm mobile-friendly, đồng thời tận dụng các tính năng như định vị GPS để cung cấp thông tin cụ thể cho vị trí của người dùng.
3. Trải nghiệm người dùng tùy chỉnh (Personalized User Experience): Navigation Web trong tương lai có thể sẽ cung cấp trải nghiệm người dùng tùy chỉnh hơn dựa trên dữ liệu người dùng thu thập được. Hệ thống sẽ dự đoán và đề xuất các liên kết và nội dung phù hợp với sở thích và hành vi của từng người dùng cụ thể.
4. Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence – AI): Trí tuệ nhân tạo có thể được tích hợp vào Navigation Web để cung cấp khả năng tìm kiếm và đề xuất nội dung thông minh hơn. AI có thể dự đoán nhu cầu của người dùng dựa trên lịch sử tìm kiếm và hành vi trước đó để hiển thị các liên kết và thông tin phù hợp.
5. Giao diện thoại giọng nói (Voice Interface): Với sự phát triển của trợ lý ảo như Siri, Google Assistant và Amazon Alexa, Navigation Web có thể sẽ có khả năng tương tác thông qua giọng nói. Người dùng có thể tìm kiếm thông tin và điều hướng trang web bằng cách đơn giản nói ra câu lệnh.
6. Thực tế ảo xã hội (Virtual Social Reality): Các môi trường thực tế ảo xã hội có thể mở ra cơ hội cho Navigation Web trong không gian ảo. Người dùng có thể tương tác với các đối tượng và liên kết thông qua việc di chuyển trong không gian ảo.
7. Điều hướng không gian (Spatial Navigation): Công nghệ định vị và đèn LED có thể được sử dụng để tạo ra các hệ thống điều hướng không gian. Người dùng có thể tương tác với các liên kết và thông tin bằng cách di chuyển trong không gian thực.
8. Navigation Trực quan và Giao diện 3D: Navigation Web có thể dần dần chuyển sang các giao diện trực quan và 3D, cho phép người dùng tương tác với các phần của trang web bằng cách sử dụng cử chỉ, bấm vào các vật thể ảo và thậm chí di chuyển qua lại trong không gian 3D.
9. Navigation Dự đoán: Với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo và thu thập dữ liệu người dùng, Navigation Web có thể sẽ dự đoán các liên kết và nội dung mà người dùng có thể quan tâm, dựa trên lịch sử tìm kiếm và hành vi trước đó.
10. Tham gia Xã hội trong Navigation: Navigation Web có thể tích hợp các tính năng xã hội, cho phép người dùng tương tác với bạn bè, chia sẻ liên kết và nội dung, đồng thời cùng tham gia vào các cuộc trò chuyện và thảo luận trực tuyến.
11. Sử dụng Thanh Ghi nhớ (Memory Lane): Navigation Web có thể tự động gợi ý cho người dùng các liên kết và nội dung mà họ đã truy cập trong quá khứ. Điều này giúp người dùng dễ dàng quay lại và tìm kiếm thông tin mà họ cần mà không cần phải tìm kiếm lại từ đầu.
12. Navigation Dựa trên Gương mặt và Biểu cảm: Công nghệ nhận dạng gương mặt và biểu cảm đang phát triển, và Navigation Web có thể sử dụng chúng để xác định người dùng và tùy chỉnh trải nghiệm dựa trên tình trạng cảm xúc của họ.
13. Navigation Thời gian thực và Tương tác Qua lại: Navigation Web trong tương lai có thể cho phép người dùng tương tác với nội dung và liên kết trong thời gian thực, tạo ra trải nghiệm tương tác đa chiều.
14. Navigation Dựa trên Âm thanh và Giọng nói: Navigation Web có thể phát triển các giao diện dựa trên âm thanh và giọng nói, cho phép người dùng tìm kiếm thông tin và tương tác thông qua các lệnh nói.
Nhưng dù có sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, việc giữ vững các nguyên tắc thiết kế tốt vẫn luôn quan trọng. Navigation Web trong tương lai cần đảm bảo tích hợp các xu hướng và công nghệ mới một cách hợp lý để tạo ra trải nghiệm người dùng tốt nhất và tiếp tục cung cấp thông tin một cách hiệu quả và dễ dàng tiếp cận.
Xem thêm technical seo là gì ?
